၃.၄. ၂၀၂၅
Written by Phyo Wei
NLD အစိုးရဟောင်းလက်ထက် ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဘင်္ဂါလီအရေးကြောင့် ပိုမိုကျဆင်းခဲ့တဲ့ မြန်မာ့စီးပွားရေးကို ၂၀၂၁ နွေဦးဖြစ်စဥ်ကြောင့် အလုံးစုံပျက်သုဥ်းရေးဝိုင်းလုပ်တဲ့ EAO, NLD, CRPH, NUG နဲ့ PDF တွေလုပ်ရပ်အပေါ် အားဖြည့်မှုအဖြစ် မိုခါ၊ ရာဂီနဲ့ ငလျင်တို့က ထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ကြရာမှာ ဒီတစ်ကြိမ် ငလျင်က အထိအနာဆုံးဖြစ်ပြီး အစိုးရယန္တရားရပ်သွားလောက်အောင် ရုံးတွေပြို၊ ဝန်ထမ်းတချို့သေဆုံးနဲ့ တော်တော့်ကို ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက် အထိနာခဲ့တာပါ။
နူရာဝဲစွဲ လဲရာသူခိုးထောင်းလို့ပြောရလောက်အောင် အဖွဲ့အစည်းပေါင်းစုံဖျက်ဆီးနေလို့ မွဲနာကျနေတဲ့ မြန်မာတွေကို ဘယ်လိုအငြိုးနဲ့များ ဒေါ်လာ ဘီလျံချီဆုံးရှုံးရမယ့် ကပ်ဘေးတွေ ဆင့်ဝင်ပြီးရင် ဝင်နေတာလဲလို့ တွေးမရအောင်ဖြစ်ရသလို ဒီလိုအနေအထားမှာ ဘာစီးပွားမှလည်း အားတက်စရာမရှိပေမဲ့ ဒီတစ်ပတ်မှာတော့ အမေရိကန်စည်းကြပ်ခွန်အကြောင်း၊ ပါကစ္စတန်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမြှင့်တင်လိုကြောင်းနဲ့ စီးပွားရော ဘဝတွေရောပါဖျက်တဲ့ ငလျင်ဖြစ်စဥ်အကြောင်းတွေကို သုံးသပ်ပြချင်ပါတယ်။
အမေရိကန်စည်းကြပ်ခွန်
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရန့်က တခြားနိုင်ငံတွေအပေါ် အခြေခံ ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန်ထားရှိမှုနဲ့အတူ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ ကျော်ကို ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန် အပြန်အလှန်ထားရှိမှု စာရင်းအပြည့်အစုံ ဧပြီလ ၂ ရက်က ကြေညာခဲ့တာမှာ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း အကျယ်ပြန့်ဆုံး အကောင်အထည်ဖော်နိုင်တဲ့ ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန် အစီအစဉ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီစာရင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပြီး မြန်မာ့သွင်းကုန်တွေအပေါ် ကုန်သွယ်စည်းကြပ်ခွန် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်လိုက်ပါတယ်။
ထရန့်ရဲ့ ဒီစည်းကြပ်ခွန်ဟာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ ကျော်ကို ရိုက်ခတ်တာမို့လို့ ဒီလိုမျိုး သွင်းကုန်ခွန်စည်းကြပ်မှုဟာ End User ဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်ပြည်သူတွေနဲ့ တခြား စားသုံးသူ ကမ္ဘာ့ပြည်သူတွေအဖို့ ကုန်စျေးနှုန်းကြီးမြင့်ခြင်းဂယက်ကို မလွဲမသွေခံရတော့မယ့် အခြေအနေပါ။ မြန်မာနိုင်ငံကို စည်းကြပ်တဲ့ အခွန် ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းဟာလည်း ကမ္ဘာ့အမြင့်ဆုံး အခွန်စည်းကြပ်ခံရတဲ့ နိုင်ငံထဲက တစ်ခုဖြစ်ပေမဲ့ ကံကောင်းတာက အမေရိကန်နဲ့ မြန်မာဟာ အပြန်အလှန်ကုန်သွယ်မှုနည်းပါးပြီး ကုန်သွယ်မှုက ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံမပြည့်သလို ကျွန်းသစ်လိုမျိုး သယံဇာတ ပစ္စည်းတွေကိုလည်း အမေရိကန်က မှောင်ခိုပဲသွင်းတဲ့အခြေအနေပါ။ ဒါ့အပြင် အမေရိကန်ရဲ့ ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် သွယ်ဝိုက်ကုန်သွယ်ရေးသာရှိတော့တဲ့အခြေအနေဖြစ်လို့ အမေရိကန်စည်းကြပ်ခွန်က အထည်ချုပ်တစ်ခုလောက်ပဲဖိအားရှိနိုင်ပြီး ဒါကလည်း ပြည်ပကို မြန်မာ့အထည်ချုပ်တင်ပို့မှုရဲ့ ၅ ရာခိုင်နှုန်းတောင်မရှိလို့ ဆိုးဆိုးရွားရွားဖြစ်စရာမရှိဘူးမြင်ပါတယ်။ ကောင်းကွက်တစ်ခုအဖြစ်လည်း အမေရိကန်က စည်းကြပ်ခွန်မြင့်လွန်းလို့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေက အပြန်အလှန်စည်းကြပ်ခွန် လျှော့ချပေးကြမယ့် ကုန်သွယ်မှုမိတ်ဖက်နိုင်ငံအသစ်တွေရှာဖွေကြရမယ့်အနေအထားလည်းဖြစ်လာနိုင်လို့ မြန်မာနိုင်ငံအဖို့လည်း အမေရိကန်နဲ့ ကုန်သွယ်ထားတဲ့ ကုန်သွယ်မှု သန်းရာဂဏန်းကို အစားထိုးနိုင်ငံသစ်ရှာဖို့ ခဲယဉ်းစရာမရှိတာ တွေ့ရပါတယ်။
ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမြှင့်တင်လိုတဲ့ ပါကစ္စတန်
မတ်လ ၂၈ ရက်က ဆိုးရွားပြင်းထန်တဲ့ ငလျင်ဖြစ်ပြီးပြီးချင်းမှာပဲ ရုရှားသမ္မတ၊ တရုတ်သမ္မတနဲ့ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်တို့လို နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်တွေက SAC ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ဖုန်းတွေဆက်၊ သဝဏ်လွှာတွေပို့နဲ့ ဝမ်းနည်းကြောင်း ကူညီကြောင်း ပြောကြတဲ့အထဲမှာ ထူးထူးခြားခြားအနေနဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံက ဝန်ကြီးချုပ် H.E. Mr. Mian Muhammad Shahbaz Sharif ဟာလည်း SAC ဥက္ကဋ္ဌကို ဆက်သွယ်လာတာ တွေ့ရပါတယ်။
ပါကစ္စတန်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အာရှတိုက်မှာရှိပြီး ခွဲထွက်ချင်တဲ့သူပုန်တွေ လှုပ်ရှားမှုကြောင့် ပြည်တွင်းမှာ စစ်ဖြစ်နေရတဲ့ နိုင်ငံတွေချင်းတူတာကလွဲရင် အရင်တုန်းက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ကုန်သွယ်မှု အဆက်အသွယ် မရှိသလောက်နိုင်ငံပါ။ ဒီအထဲမှာ ပိုလို့ထူးခြားတာက ပါကစ္စတန်နိုင်ငံဝန်ကြီးချုပ်ဟာ SAC ဥက္ကဋ္ဌကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာပစ္စည်း ၅၂ တန်ကူညီမယ့်အပြင် ထပ်မံလိုအပ်တာကိုလည်း အချိန်မရွေးပြောကြားနိုင်ကြောင်းနဲ့ အနာဂတ်မှာလည်း နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမြှင့်တင်လိုကြောင်း အလေးအနက်ပြောခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ သုံးနှစ်ကျော်မှာ SAC အစိုးရကို အဆက်အဆံ မလုပ်လိုခဲ့ကြပေမဲ့လည်း လေးနှစ်ကျော်အတွင်း ရောက်လာချိန်မှာတော့ NUG နဲ့ PDF တွေရဲ့ တရားလက်လွတ် အကြမ်းဖက် သတ်ဖြတ်မှုတွေကို ကမ္ဘာက မြင်သိလာတာ၊ SAC ဥက္ကဋ္ဌက ရွေးကောက်ပွဲလုပ်မယ့်ကာလ အချိန်အတိအကျပြောလာတာတွေနဲ့ လက်တွေ့ဆောင်ရွက်မှုတွေကြောင့် ပါကစ္စတန်ဘက်ကလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု့မြှင့်တင်လိုကြောင်း တရားဝင်ထုတ်ပြောလာတာ ထင်ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမြှင့်တင်လိုခြင်းဟာ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ သံတမန်အရေး၊ အပြန်အလှန်အကူအညီပေးရေး စသလို ဘက်စုံကဏ္ဍစုံသဘောမို့ ပါကစ္စတန်ရဲ့ အသိအမှတ်ပြုမှုဟာ မြန်မာနိုင်ငံအဖို့ ကုန်သွယ်မှုနိုင်ငံသစ်တစ်ခုရဖို့ လမ်းပွင့်လာတာဖြစ်နိုင်သလို ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ပြီးလို့ အစိုးရသစ်တက်လာရင်လည်း ပါကစ္စတန်လို လမ်းဖွင့်ပေးမယ့်နိုင်ငံတွေ အများကြီးဆက်ဖြစ်လာမှာမို့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်မြောက်ခြင်းဟာ ဒုက္ခတွင်းထဲက နိုင်ငံ ပြန်လည်တိုးတက်ဖို့ လမ်းပွင့်ခြင်းလို့လည်း ပြောရမှာမို့ နိုင်ငံတိုးတက်ပြောင်းလဲချင်ရင် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ပါစေ တောင်းဆိုကြရမယ်လို့လည်း ထပ်ဆင့်ပြောချင်ပါတယ်။
ဖျက်အားပြင်းငလျင်
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် စက်တင်ဘာလဆန်းရက်က စတင်ဖြစ်ပွားတဲ့ တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းရာဂီအရှိန်ကြောင့် နေပြည်တော်ကောင်စီနယ်မြေ အပါအဝင် နိုင်ငံတဝှမ်းက မြို့နယ် ၁၁၀ မြို့နယ်ရဲ့ လူနေအိမ် ၁၁၅၀၀၂ လုံး၊ ရုံးဌာနအဆောက်အဦ ၁၂၉ လုံး၊ စာသင်ကျောင်း ၃၃၃ ကျောင်း၊ ဘာသာရေးကျောင်း ၂၂၈ ကျောင်း၊ လမ်း/တံတားပျက်စီးမှု ၁၃၅၈ ခု၊ လျှပ်စစ်မီးတိုင် ၅၆၂၂ တိုင်၊ ဆက်သွယ်ရေးတိုင် ၁၁၄ တိုင်၊ စပါးစိုက်ဧက ၇ သိန်း ၈ သောင်းကျော် ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့သလို သေဆုံးသူ ၄၃၃ ဦး၊ မျောပါပျောက်ဆုံးသူ ၇၉ ဦးရှိပြီး တိရစ္ဆာန်သေဆုံးမှု ၁၇၆၂၄၆ ကောင် ရှိခဲ့တာကြောင့် နိုင်ငံတော်က မတည်ငွေ၊ ပြည်သူ့လှူဒါန်းမှုနဲ့ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ဆောင်ရာမှာ ဒီနှစ် မတ်လ ၁၅ ရက်မှာ နောက်ဆုံးထားလုပ်ဆောင်ဖို့ SAC ဥက္ကဋ္ဌက ညွှန်ကြားခဲ့တာပါ။ ဒီ ရာဂီကြောင့် ပျက်စီးမှုတွေ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး နောက်ဆုံးရက်ကျော်လာလို့ နှစ်ပတ်မပြည့်ခင် အင်မတန်ရက်စက်တဲ့ ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြီး မတ်လ ၂၈ ရက်မှာဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဒီ ဖျက်အားပြင်း ငလျင်ဘေးကြောင့် ဒီနေ့ မနက် ၈ နာရီအထိ စာရင်းအရ သေဆုံးသူ ၃,၀၈၅ ဦး၊ ဒဏ်ရာရရှိသူ ၄,၇၁၅ ဦးရှိခဲ့သလို လူနေအိမ် ၂၁,၇၈၃ လုံး၊ ဘုရားစေတီ ၁,၆၉၀ ဆူနဲ့ စာသင်ကျောင်း ၁,၀၄၁ ကျောင်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့တယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လှုပ်ခတ်တဲ့နေ့ဟာ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တို့ရဲ့ ဥပုသ်လမှာ နောက်ဆုံးသောကြာနေ့ဖြစ်လို့ ဗလီတွေအတွင်း လူထောင်ချီဝတ်ပြုနေကြစဉ်မှာ ဗလီရာဂဏန်းလောက်ပြိုကျတာကြောင့် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် ရာထောင်ချီလည်း အသက်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ အခြေအနေပါ။
ရာဂီကြောင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတွေ နာလန်မထူခင် ငလျင်ကြောင့် ထိခိုက်ရတာတွေက ပို ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ပမာဏဖြစ်ရတဲ့အထဲ နေပြည်တော်မှာဆိုရင် ဝန်ကြီးဌာနရုံးတွေနဲ့ နိုင်ငံတော်အဆင့်အဆောက်အအုံတွေတောင် ထိခိုက်ပြိုပျက်မှုများပြားခဲ့လို့ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အစည်းအဝေးမှာတောင် တာလပတ်တွေမိုး၊ ခြံဝန်းထဲလုပ်ခဲ့ရတာကို တွက်ဆခြင်းအားဖြင့် ငလျင်ရဲ့ ပြင်းအားကို တွက်ဆနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီငလျင်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံအဖို့တော့ အင်မတန်ဆိုးရွားတဲ့ ဖျက်ဆီးမှုဖြစ်လာခဲ့ပြီး ခန့်မှန်းခြေတင် ပျက်စီးမှုက အနိမ့်ဆုံး ဒေါ်လာ ၁၀ ဘီလျံအထက် ရှိနိုင်ပြီး နာဂစ်ထက်တောင် ဆုံးရှုံးမှုများသွားနိုင်တယ်လို့ သတ်မှတ်ရတဲ့ အခြေအနေလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါကြောင့်လည်း SAC အစိုးရအဖွဲ့ဟာ ချက်ချင်းနိုင်ငံတကာကို အကူအညီတောင်းခဲ့ရသလို ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ပါကစ္စတန်၊ အမေရိကန် စတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ တုံ့ပြန်ကယ်ဆယ်မှုတွေလည်း ချက်ချင်းရခဲ့တာကိုတော့ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အစိုးရက ကျပ်ဘီလျံ ၅၀၀ မတည်ပြီး လုပ်ငန်းရှင်တွေက ၁၁၆ ဘီလျံဖိုးလောက်ကူညီတာ၊ နိုင်ငံတကာကူညီမှုက သန်း ဆယ်ဂဏန်းရခဲ့တာတွေ့ရပေမဲ့ ပျက်စီးမှုကို ကာမိတဲ့ ပမာဏတော့ မဖြစ်နိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ နိုင်ငံနဲ့ ပြည်သူဟာ အရေးပေါ်အခြေအနေ အကူအညီ အပူတပြင်းလိုအပ်နေပြီး ဒီငလျင်ဟာ မန္တလေးနဲ့ စစ်ကိုင်းလို တိုင်းမြို့ကြီးနှစ်ခုက ပြည်သူတွေရဲ့ ဘ၀ပေါင်း ထောင်သောင်းချီကို စီးပွားပျက်၊ ဘ၀ပျက်အောင် သုညအထိ ဆွဲခေါ်သွားချိန်မှာ၊ တခြားမြို့တွေလည်း ဘဝတွေပျက်သူများအောင်လုပ်ဆောင်သွားချိန်မှာ အလုံးစုံပျက်သုဉ်းရေးပဲ မြင်လိုတဲ့ NUG ထောက်ခံသူတွေ၊ လူအန္ဓတွေ၊ မီဒီယာတွေရဲ့ နိုင်ငံတကာအကူအညီတွေမရအောင် ဖျက်ဆီးကြတဲ့ စကားသံတွေကလည်း တော်တော်ဆိုးရွားပြီး နိုင်ငံတကာက အကူအညီတွေ လူထုဆီမရောက်ဘူးလို့ တစ်ဖတ်သတ်ဝါဒဖြန့်ကြတာပါ။ အစိုးရမ,တည်တာ၊ လူထုလှူတာ၊ နိုင်ငံတကာက ထောက်ပံ့တာတွေ အားလုံးပေါင်းလို့ အခု ကျပ် ဘီလျံ ၇၀၀ ရထားပြီလို့ သတ်မှတ်ရင်တောင် ဒီပမာဏက ဒေါ်လာတစ်ဘီလျံခွဲကျော်လောက်ပဲ ရှိမှာမို့လို့ ဆင့်ပါးစပ် နှမ်းပက်တဲ့အဆင့်ပါ။ လက်ရှိမှာလည်း လာကူညီနေတဲ့ နိုင်ငံတွေဟာ SAC အစိုးရကို မယုံမကြည်ဖြစ်အောင် ဝါဒဖြန့်နေတဲ့ သူတွေလို အသိဉာဏ်နိမ့်သူတွေမဟုတ်ဘဲ ကမ္ဘာ့ထိပ်သီး အမေရိကန်ရဲ့ USAID၊ တရုတ်ရဲ့ CIDCA ၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်ရဲ့ JICA စတဲ့ နိုင်ငံနဲ့ အဖွဲ့အစည်း ရာဂဏန်းလောက် ကူညီကယ်ဆယ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်သာ မမှန်မကန်လုပ်နေမယ်ဆိုရင် မြေပြင်ဆင်းပြီး လာကူညီတဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေနဲ့ အဖွဲ့ရာချီက နိုင်ငံတကာကို သတင်းပေးကြမှာပါ။ လက်တွေ့မှာဆိုလည်း အရင်တုန်းက ပို့စ်တင်တိုင်းအဆဲခံနေရတဲ့ တရုတ်သံရုံး Page မှာတောင်မှ လာဆဲနေကြသူတွေ မဆဲကြတော့တဲ့အထိ ထိထိရောက်ရောက်ကြိုးကြိုးစားစား ငလျင်ဘေးကနေ အားလုံးကူညီကယ်ဆယ်နေတာ၊ မြေပြင်မှာ တကယ်လုပ်နေတဲ့ ဒီအဖွဲ့တွေကတောင် မမှန်မကန်လုပ်တာမျိုးမရှိလို့ အသံမထွက်ချိန်မှာ လိုင်းပေါ်ကနေ ယုတ်ညံ့တဲ့စိတ်ဓာတ်တွေနဲ့ SAC နဲ့ တပ်မတော်ကို လူတွေမုန်းရင်ပြီးရော နိုင်ငံတကာအကူအညီဝင်မလာအောင် မမှန် ဝါဒဖြန့်နေတာ တော်တော်ဆိုးပါတယ်။
အဆိုးတကာ့အဆိုးဆုံးက ဒီလို မမှန်သတင်းတွေနဲ့ ဝါဒဖြန့်တာကို ယုံကြည်ပြီး နိုင်ငံတကာက အကူအညီမရရင် တကယ်ခံရမှာက ငလျင်ဘေးဒဏ်ခံ သာမန်ပြည်သူသာဖြစ်တယ်ဆိုတာကို လေနဲ့တောင် မကူညီတဲ့ ပြည်ပပြေး အလုံးစုံပျက်သုဉ်းရေးသမားတွေအကြောင်း ပြည်သူသိဖို့လိုသလို ငို့ဘသမား ပြည်ပြေးတွေအနေနဲ့လည်း ငလျင်ဒဏ်ခံ ပြည်သူ့နေရာ ငါတို့မိသားစုသာဆိုရင် အသိစိတ်ဝင်ပြီး အကူအညီမပေးချင်တောင် နှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးမှု ဆက်မလုပ်ဘဲ ရပ်လိုက်ပါလို့ ပြောရင်း ဒီတစ်ပတ်ရဲ့ စီးပွားရေးသုံးသပ်ချက် ရပ်နားပါရစေ။
