၁၀.၁.၂၀၂၄
written by Htwe Ko Tun
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်က ကျင်းပပြီးစီးခဲ့တဲ့ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲအပြီးမှာတော့ အာဏာရ အဝါမီပါတီအနေနဲ့ အမတ်နေရာ ၂၉၉ နေရာမှာ ၂၂၂ နေရာအထိရရှိကာ အာဏာကို နောက်ငါးနှစ် ဆက်လက်ရယူနိုင်ခဲ့ပြန်ပြီဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်ကစလို့ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့တဲ့ ရှိတ်ဟာဆီနာ အဖို့လည်း ဆက်တိုက်လေးကြိမ်မြောက် ဝန်ကြီးချုပ်သက်တမ်းကိုရယူနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အာဏာလက်ကိုင်ရ သက်တမ်းအရှည်ကြာဆုံးသော အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်လို့ဆိုရမယ့် အခြေအနေကို ရောက်လာခဲ့ပြန်ပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပခင် လအတန်ကြာထဲကပဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် မျိုးချစ်ပါတီ(BNP) ပါတီခေါင်းဆောင်တဲ့ အတိုက်အခံပါတီတွေဘက်က ဟာဆီနာရဲ့ အာဏာရအစိုးရကို အာဏာရယူထားမှုမှဆင်းပေးကာ ရွေးကောက်ပွဲကို ကြားဖြတ်အစိုးရတစ်ဖွဲ့က ဦးဆောင်ကျင်းပပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် ဟာဆီနာကမလိုက်လျောခဲ့မှုနဲ့အတူ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်လတွေမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုက်အခံတွေရဲ့ ဆူပူအုံကြွမှု၊ ဆန္ဒပြမှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတို့ပါ လွှမ်းမိုးနေခဲ့တာ ကို ရွေးကောက်ပွဲကာလအထိတွေ့မြင်ရမှာပါ။ ဒါကြောင့်လည်း ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနေစဉ်မှာလည်း ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသာမက နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်စစ်တပ်မှတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေအပါအဝင် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်အများအပြားချထားခဲ့ရတာ တွေ့ရမှာပါ။
အတိုက်အခံတို့ရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေကို အာဏာရ အဝါမီပါတီအစိုးရကလည်း မလိုက်လျောခဲ့တာကြောင့် အတိုက်အခံပါတီများက ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်မှုဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း အဓိက ယှဉ်ပြိုင်ဖက်ရယ်လို့မရှိတော့တဲ့ အဝါမီပါတီအဖို အမတ်နေရာအများစုကို ရယူခဲ့နိုင်တာကမဆန်းလှပါဘူး။ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်အများစုကို ဖမ်းဆီးထားခဲ့ခြင်းနဲ့အတူ BNP ပါတီဦးဆောင်တဲ့ အတိုက်အခံပါတီအများစု မပါဝင်တော့တာကြောင့် ရှိတ်ဟာဆီနာရဲ့ ဒီရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရမှုကို တစ်ကိုယ်တော်အစွမ်းပြပွဲ ရယ်လို့ သရော်ကြသူတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း ရှိတ်ဟာဆီနာအဖို့တော့ အခုအချိန်မှာသူမရဲ့အောင်နိုင်မှုအတွက် လာရောက်ဂုဏ်ပြုနှုတ်ဆက်ကြတဲ့ နိုင်ငံခြားသံတမန်တွေကိုတောင် လက်ခံတွေ့နေပါပြီ။ ဒီထဲမှာတော့ အိန္ဒိယ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ စင်ကာပူ၊ ရုရှားနဲ့တရုတ်စတဲ့နိုင်ငံတွေလည်း ပါပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအပြီးမှာတော့ အရင်ကဆို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ ပုလဲနံပသင့်လှတဲ့ အမေရိကန်အစိုးရက ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်မျှတမှုမရှိဘဲ တရားဝင်တယ်မဆိုနိုင်လို့ ပြောခဲ့သလို ဗြိတိန်အစိုးရကလည်း ရွေးကောက်ပွဲကာလအတွင်းမှာတောင် ခြောက်လှန့်မှုတွေ၊ အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတယ်လို့ ဝေဖန်ခဲ့ပြန်ပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရကတော့ ဒီပြောကြားချက်တွေအပေါ် စိတ်အနှောင့်အယှက်ခံနေမှာမဟုတ်ဘူးလို့ တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
တစ်ဖက်မှာတော့ ဟာဆီနာအနေနဲ့ အာဏာပြန်လည်ရရှိလာခြင်းကို တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံတို့ကကြိုဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ လက်ရှိအခြေအနေမှာလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် အတိုက်အခံတို့ရဲ့တောင်းဆိုမှုတွေကို ငြင်းပယ်ခဲ့တဲ့အချိန်တွေကစလို့ ရုရှား၊ တရုတ်တို့နဲ့ပိုလို့နီးကပ်စွာ ဆက်ဆံလာတာလို့ဆိုရမှာပါ။ အခုလို အနောက်အုပ်စုရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အပေါ်ဝေဖန်ခဲ့မှုတွေက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအဖို့တော ရုရှားနဲ့တရုတ်ဖက်ကို ပိုလို့ရောက်အောင်တွန်းအားပေးနေသလိုပဲလို့ နိုင်ငံရေး အကဲဖြတ်တွေကဆိုကြပါတယ်။
ဒက္ကာအခြေစိုက် နိုင်ငံရေးအကဲဖြတ်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဇာဟက် အူရာ ရာမန်က ရွေးကောက်ပွဲမှာ အဓိက ကဏ္ဍကနေ ပါဝင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ရသူတွေကို အမေရိကန်က ပြည်ဝင်ခွင့်တားမြစ်တာတွေ၊ ပိတ်ဆို့မှုဆောင်ရွက်တာတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်မိတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ဩဂုတ်လတုံးကလည်း အမေရိကန်အစိုးရက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အရာရှိတချို့ကို ပြည်ဝင်ခွင့်တင်းကျပ်မှုတွေပြုခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီလိုလုပ်ခဲ့မယ်ဆိုရင်လည်း အမေရိကန်အဖို့ တရုတ်နဲ့ အင်အားချိန်ခွင်လျှာညှိထားနိုင်ဖို့ သူ့ရဲ့ မဟာဗျူဟာစီမံချက်တွေနဲ့အညီ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရကို လိုက်လံဆောင်ရွက်စေဖို့ အခက်တွေ့လာနိုင်ပါတယ်။ ရာမန်ကတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသစ်အနေနဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ အင်ဒို-ပစိဖိတ်မဟာဗျူဟာက တရုတ်နိုင်ငံကိုထိန်းချုပ်ဖို့သပ်သပ်လို့ မြင်လာနိုင်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။
ရုရှားကလည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ပထမဆုံး နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံလည်ပတ်နိုင်ဖို့ ကူညီခဲ့သူပါ။ဒါ့ပြင် ရုရှားဆီက ရေနံ၊ အစားအစာနဲ့ဓာတ်မြေဩဇာတို့ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က သင့်တော်တဲ့ဈေးနှုန်းတွေနဲ့ အဓိကတင်သွင်းခွင့်ရရှိနေတာပါ။တကယ်လို့များ အစိုးရသစ်ကို အနောက်အုပ်စုက တစ်စုံတစ်ခု အကျပ်ကိုင်လာမယ်ဆိုရင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အဖို့ ရုရှားဘက်ကို ပိုလို့ မြန်မြန်ဆန်ဆန်ချဉ်းကပ်သွားအဦးမှာပါ။ ဒါကြောင့်လည်း ကျွမ်းကျင်သူတွေကတော့ အနောက်အုပ်စုအဖို့ ဟာဆီနရဲ့အစိုးရသစ်လက်ထက်မှာဘင်္ဂလားဒေရှ်နဲ့ဆက်ဆံရေး ဆက်လက်ကောင်းမွန်ပြီးအရင်လိုရှိနိုင်ပါ့မလား သံသယရှိလာကြပါတယ်။
အီလီနွိုက်စ်ပြည်နယ်တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် အလီရီအက်ဇ်က အနောက်အုပ်စုအဖို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ဆက်ဆံရေးက အကျပ်တွေ့လာနိုင်တဲ့အခြေအနေလို့ သုံးသပ်ခဲ့ပါတယ်။ တစ်ဖက်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အဖို့လည်း အခက်အခဲတွေရှိလာနိုင်တာပါ။ သူ့နိုင်ငံရဲ့ အဓိကပြည်ပပို့ကုန်ဖြစ်တဲ့ အဝတ်အထည်တွေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်က ဒေါ်လာ ၄၇ ဘီလျံဖိုးအထိ စံချိန်တင်တင်ပို့နိုင်ရာမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက အဓိက ဝယ်ယူသူပါ။ ဒီလုပ်ငန်းအပေါ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ အလုပ်သမားလေးသန်းခန့် မှီခိုလုပ်ကိုင်နေကြပြီး ပြည်ပပို့ကုန်စုစုပေါင်းရဲ့ ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းရှိပါတယ်။ ဒီတော့ တိုင်းပြည်အတွက် အရေးကြီးတဲ့ ဒီလုပ်ငန်းအတွက်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသစ်အဖို့ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရဦးမှာပါ။
ဒီတော့ကာ ရှိတ်ဟာဆီနာရဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသစ်အဖို့ အာဏာဆက်လက်ရရှိမှုနဲ့အတူ အရှေ့နဲ့ အနောက် နှစ်အုပ်စုကြားထဲ ကိုယ့်နိုင်ငံလည်းမထိခိုက်အောင် ဘယ်လိုလမ်းကိုရွေးချယ်ဆောင်ရွက်လေမလဲ စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။
