◾SAC ထံ အလင်းဝင်သည့် PDF ၆၆၇ ဦးကို မိသားစုနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းပေး
◾ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းကို ဦးတည်ပစ်မှတ်ထားသည့် လူ့အခွင့်အရေးယန္တရားများ၏ လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိသောအပြုအမူများကို မြန်မာနိုင်ငံ ထောက်ပြ
၁၄. ၁၀. ၂၀၂၃
Written by Nay Moe
NUG နှင့် PDF သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ပြည်သူများသေဆုံးမှု ၆၆၀၀ ကျော်အထိ မြင့်တက်လာခဲ့မှုအပါအဝင် ဂျီနီဗာမြို့၌ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်မှ အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့သည့် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ၏ (၅၄) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေးတွင် အထောက်အထား ခိုင်လုံမှုမရှိဘဲ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ဝေဖန်ပြစ်တင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲနှစ်ခုပါဝင်ခဲ့မှုအပေါ် မြန်မာနိုင်ငံက တုံ့ပြန်လိုက်သည်။
ထိုဆွေးနွေးပွဲနှစ်ခုမှာ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် (Independent Investigative Mechanism for Myanmar – IIMM) ၏ အစီရင်ခံစာနှင့် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး ဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီး၏ အစီရင်ခံစာအပေါ် အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးမှုများဖြစ်ပြီး ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်နှင့် ၂၆ ရက်တို့တွင် အသီးသီးပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းအပေါ် ဦးတည်ပြုလုပ်သော ယင်းဆွေးနွေးပွဲများ၏ လုပ်နည်းလုပ်ဟန်များသည် တစ်ဖက်သတ်ဖြစ်နေပြီး သက်ဆိုင်သည့်နိုင်ငံထံမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမရရှိဘဲ မြန်မာနိုင်ငံ၏မျက်ကွယ်တွင် ကျင်းပခဲ့မှုကြောင့် ပို၍ပင် တစ်ဖက်စောင်းနင်းဖြစ်ခဲ့သည်ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက တုံ့ပြန်သည်။
လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီသည် တရားစွဲဆိုသည့် ယန္တရားထူထောင်ရန် လုပ်ပိုင်ခွင့်မရှိဘဲ ယင်း၏လုပ်ပိုင်ခွင့်ကိုကျော်လွန်၍ IIMM ကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ IIMM သည် လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီ၏ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းအပေါ် ဦးတည်ပစ်မှတ်ထားသည့် နိုင်ငံရေးသွတ်သွင်းထားသော ဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုမှ စတင် ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်ရာ စတင်တည်ထောင်ချိန်မှအစပြု၍ IIMM ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို မြန်မာနိုင်ငံက မည်သည့်အခါကမျှ အသိအမှတ်ပြုလက်ခံခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ IIMM က စုဆောင်းခဲ့သည်ဟုဆိုသော သတင်းအချက်အလက်အပိုင်းအစ ၂၃ သန်းနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သို့ စိစစ်သည်ကို ဖော်ပြထားခြင်းမရှိရာ ယင်းအချက်အလက်များ၏ မှန်ကန်မှုကိုအတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိပါ။ အစိုးရများထံမှ ထောက်ပံ့ငွေရယူခြင်းမပြုရန် ကုလသမဂ္ဂအထူးလုပ်ပိုင်ခွင့် ရရှိထားသူများအား တင်းကြပ်စွာ တားမြစ်ထားသည့်တိုင် IIMM သည် အချို့သောအစိုးရများထံမှ ထောက်ပံ့ငွေများကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်းလက်ခံလျက်ရှိသည်။ သို့ဖြစ်ရာ IIMM သည် ၎င်းကို ဖန်တီးသူများ၏ ဆန္ဒနှင့်အညီ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အကွက်ချအမှုဆင်ရန် အစီအမံသက်သက်သာဖြစ်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံက တုံ့ပြန်သည်။
ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေဆိုင်ရာအစီရင်ခံစာကို အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးမှုမပြုလုပ်မီ အချိန်အနည်းငယ်အလိုမှထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး တုံ့ပြန်ရန် လုံလောက်သောအချိန်မပေးခဲ့ပါ။ အစီရင်ခံစာတွင် စွပ်စွဲထားသည့်ဖြစ်ရပ်များသည် အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့်ရင်းမြစ်များ သို့မဟုတ် အကြမ်းဖက်သမားများကိုထောက်ခံသည့် သတင်း မီဒီယာများကို ကိုးကားထားကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။ အစီရင်ခံစာတွင် အစိုးရမှပံ့ပိုးထားသည့် စိစစ် အတည်ပြုပြီးသော ယုံကြည်စိတ်ချရသည့်သတင်းအချက်အလက်များကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိချန်လှပ်ထားပြီး စိစစ်ထားခြင်းမရှိသည့် စွပ်စွဲချက်များပေါင်းထည့်ထားသည်ကို စိတ်ပျက်ဖွယ် တွေ့ရှိရသည်။
ထို့အပြင် ကလေးသူငယ် ၂၂၈ ဦးနှင့် ဝန်ထမ်း ၂၇၄ ဦးအပါအဝင် အပြစ်မဲ့ပြည်သူ ၆,၆ဝဝ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်မှုအတွက်တာဝန်ရှိသည့် NUG နှင့် PDF အကြမ်းဖက် အုပ်စုများကကျူးလွန်သည့် အလွန် ဆိုးရွားသောရာဇဝတ်မှုများကို မဟာမင်းကြီး၏ အစီရင်ခံစာတွင် သိသာစွာလျှော့ပေါ့ဖော်ပြခဲ့သည်။ ယင်းအကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ပြည်သူများကို ရက်စက်စွာသတ်ဖြတ်မှုများ၊ ၎င်းတို့ အချင်းချင်း အပြန်အလှန်တိုက်ခိုက်မှု၊ သတ်ဖြတ်မှုသတင်းများ ကျယ်ပြန့်စွာထွက်ပေါ်လျက်ရှိသော်လည်း ဘက်လိုက်သောအစီရင်ခံစာရေးသားသူသည် ယင်းသို့သောသတင်းများကို အလေးမထားခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။
NUG အကြမ်းဖက်များ၏ ပယောဂကြောင့် လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်ကို လိုက်ခဲ့ကြသော လူငယ်များသည် ဥပဒေဘောင်အတွင်းသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လျက်ရှိရာ အစိုးရအနေဖြင့် ၂ဝ၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၅ ရက်အထိ ၆၆၇ ဦးကို မိသားစုများနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်း ပေးခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှစ၍ အစိုးရအနေဖြင့် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုကို အလေးထားသောအားဖြင့်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်အားဖြည့်နိုင်ရန်အတွက်လည်းကောင်း ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းခွင့် (၂၂)ကြိမ် ထုတ်ပြန် ခဲ့ပြီး အကျဉ်းသား/သူ စုစုပေါင်း ၇၆,၂၃ဝ ဦးအား ပြစ်ဒဏ်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပြုခဲ့သည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှ လူပေါင်း ၅ဝဝ,ဝဝဝ ကျော် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရခြင်း၏ အကြောင်း ရင်းမှာ ARSA ခေါ် အကွာမူလ်မူဂျာဟစ်ဒင်အဖွဲ့က ၂ဝ၁၆ နှင့် ၂ဝ၁၇ ခုနှစ်များတွင် အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများပြုလုပ်ပြီး ၎င်းတို့၏လမ်းစဉ်ကိုမလိုက်သော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၊ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် များနှင့် မွတ်စလင်ဘာသာဝင်များကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှ နေရပ် စွန့်ခွာမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရခြင်းမှာ ယင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့်သာဖြစ်သည်။ မြန်မာအစိုးရအနေဖြင့် စိစစ်အတည်ပြုပြီးသော ရခိုင်ပြည်နယ်မှနေရပ်စွန့်ခွာသူများကို ပြန်လည်လက်ခံရေးလုပ်ငန်းစဉ် စတင်နိုင်ရန်အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် နီးကပ်စွာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ယင်းကြိုးပမ်းမှုများကို ထိခိုက်စေရန်ဦးတည်သည့် မဟာမင်းကြီး၏ အားထုတ်မှုများသည် သင့်လျော်မှုမရှိပါ။
မြန်မာနိုင်ငံ၏သမိုင်းနှင့် ဥပဒေအပါအဝင် အထောက်အထားမှတ်တမ်းများတွင် မည်သည့်အခါကမျှ ပါဝင်ခဲ့ခြင်းမရှိသည့် “ရိုဟင်ဂျာ” ဟူသောအသုံးအနှုန်းကို အသိအမှတ်မပြုသည့်ရပ်တည်ချက်ကို ထပ်လောင်းဖော်ပြအပ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများသည် နိုင်ငံတကာတည်ငြိမ် အေးချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးအပေါ် မည်သည့်သက်ရောက်မှုမျှမရှိသည့်တိုင် မဟာမင်းကြီးသည် ၎င်း၏ အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာကိစ္စအား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) သို့ လွှဲပို့ရေး အပါအဝင် ဆီလျော်မှုမရှိသည့် သုံးသပ်အကြံပြုချက်များကို ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်၍ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးနှင့် နိုင်ငံအချို့၏ ယင်းကဲ့သို့လျော်ကန်မှုမရှိသည့် ရည်ညွှန်းပြောဆိုချက်များကို ခြွင်းချက်မရှိပယ်ချလိုက်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံကတုံ့ပြန်ခဲ့သည်။
အဆိုပါ တုံ့ပြန်မှုများအပြင် အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးမှုများအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် နားလည်ပေးပြီး အပြုသဘော ရပ်တည်မှုပေးခဲ့သည့် နိုင်ငံများနှင့် မိတ်ဆွေနိုင်ငံများကို ကျေးဇူးတင်ရှိကြောင်း ဖော်ပြအပ်သည်။ ဂျီနီဗာမြို့ရှိ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ရုံးသည် သက်ဆိုင်ရာအပြန်အလှန်ဆွေးနွေးမှု အသီးသီးအပေါ် တုံ့ပြန်မှုပြုလုပ်ခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ အသေးစိတ်ကို အဖွဲ့ရုံး၏ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင် ကြည့်ရှုနိုင်သည်ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ တုံ့ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
